Yrd.Doç.Dr. Cengiz ŞİMŞEK*
Fatih Üniversitesi
Özet
Ders kitabı içeriklerinin sadece konu alanıyla ilişkili olmadıkları, güncel konuların ders konusuyla ilişkilendirilmesi, yaşanılan bölgenin genel ve kültürel mirasının bilgi yoluyla aktarılması amacıyla da ilişkili oldukları bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla içerikler gerek ders kitabı yazımında ve gerekse konu anlatımlarında büyük bir özenle seçilirler. Bu nedenle 2012 yılı itibariyle İstanbul il sınırlarındaki ilköğretim 7. Sınıflarda ders kitabı olarak okutulan Türkçe kitabı içerikleri kent ve köy kültür unsurları bakımından nitel bir araştırma deseni ve içerik analizi veri toplama yöntemiyle incelenmiştir. Yapılan incelemede kitapta 30 metin, 54 resim, 61 de çizim kullanıldığı tespit edilmiştir. Analizlerde 93’ü kent, 53’ü de köye ait olmak üzere toplam 106 farklı kültür unsuruna atıf yapıldığı tespit edilmiştir. Tekrarlarla birlikte kent unsurlarına 118, köy unsurlarına ise 55 kez atıf yapılmıştır. Kent kültür unsurlarından 95’inin özendirici, 23’ünün yerici; 55 köy unsurundan ise 43’ünün özendirici, 12’sinin yerici nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Kültür unsurlarının bir araya niteliksel yığılma özelliklerine bakıldığında sosyal, edebi, doğal, mimarî-yapı, arkeolojik-tarihî, ailevî ve teknolojik olmak üzere 7 ayrı grupta toplandıkları tespit edilmiştir. Kent kültüründe “kalabalık”, “gürültü”, “komşuluk”, “yeşil alan eksikliği” ve “doğadan uzaklık” gibi unsurlar yerilirken, “sinema”, “fabrika”, “kitap”, “sahil”, “bina” gibi unsurlara özendirildiği; köy kültüründe ise “köy yaşamı”, “bağlama”, “usta”, “sokak”, “ev” gibi unsurlar yerilirken, “kır”, “kuş”, “orman”, “pekmez”, “rüzgâr” gibi unsurlara da özendirildiği dikkat çekmektedir. Bu haliyle Türkçe kitabı kent ve köy kültürü unsurlarını yeteri kadar geniş yelpazede ve olması gerektiği gibi yansıtamamaktadır. Araştırmanın diğer ders kitaplarını da kapsayacak şekilde genişletilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: İlköğretim, kazanım, kültürlenme, ders kitabı, içerik, kent kültürü, köy kültürü
Urban and Rural Culture Elements of Primary 7th Grade Turkish Course Book
Cengiz ŞİMŞEK*
Fatih University
Abstract
It is a fact that the contents of the course books are not only related to the field, but also related to the current issues and to transferring general and cultural heritage of the target geography. Therefore, the contents are chosen meticulously both during writing the course book and lecturing. Accordingly, the contents of 7th grade course books in Istanbul are analyzed in terms of urban and rural culture with a qualitative research and method of data collection by content analysis. According to the research, 30 texts, 54 pictures and 64 drawings are found in the book. Analyses show that 93 urban, 53 rural, totally 106 different cultural aspects are referred to. With repetitions, urban elements are referred 118 times; rural elements are referred 55 times. 95 of urban elements are complimentary and 23 of them are derogative while 43 of rural elements are complementary and 12 of them are derogative. When we look at the features of the cultural element distributions, we can see that they are grouped under 7 categories; social, literary, natural, architectural, archeological-historical, family-related and technological. In urban culture, while the elements such as “neighborhood”, “lack of green field” and “distance to the nature” are reviled, the elements such as “cinema”, “factory”, “book”, “beach” and “building” are praised. In rural culture, the elements such as “village life”, “bağlama”, “master”, “Street”, “home” are reviled; but the elements such as “countryside”, “bird”, “forest”, “pekmez”, wind” are praised. With these features, the Turkish book cannot reflect the elements of urban and culture widely enough. The research should be developed in a way that it will cover other course books.
Key words: Primary school, gain, acculturation, cours book, content, urban culture, village culture